گستره عدالت اقتصادی
گستره عدالت اقتصادی اسلام شامل سطوح تولید ، توزیع و مصرف است. بنابراین رشد اقتصادی پایدار و حفظ محیط زیست برای همه نسلها، سطوح متعادل درآمد و دارایی، و سطوح بهینه و کافی مصرف، مجموعاً بهطور متوازن و سیستمی، عدالت اقتصادی اسلام را شکل میدهند. البته ممکن است در جریان اقتصادی، فرد یا افرادی به حقوق کامل اقتصادی خود دست نیابند. اما مهم این است که مجموعه نظام اقتصادی با نهادها و سازوکارهای عادلانة خود، تعادل و توازن را رعایت کند. شهید صدر (ره) درباره سیستمی بودن عدالت اقتصادی مینویسد:
باید دانست مسئله اصلی و محوری در هر نظام اجتماعی، تأمین کامل نیازهای این فرد یا آن فرد نمیباشد؛ بلکه آن عبارت است از ایجاد توازن عادلانه بین نیازهای تمام افراد جامعه و تنظیم روابط افراد در چارچوبی که جوابگوی همه پرسشها و تأمینکنندة تمام نیازها باشد.
هدف عدالت اقتصادی
تردیدی نیست که بدترین و ناهنجارترین اسارت برای بشریت، فقر و نیاز روزانه به غذا، لباس، مسکن، دارو و دیگر لوازم زندگی است. این اسارت برای انسان لحظهای آسایش و فراغت باقی نمیگذارد، زمینههای رشد و تکامل معنوی و مادی او را نابود میسازد و همواره انسان را در اندیشة سیر کردن شکم و پوشاندن بدن و دستیابی به سایبان و بهبودی از درد و بیماری و غیره فرو میبرد. در واقع، فرصتی باقی نمیگذارد تا انسان به مفاهیم بالا و برتر زندگی بیاندیشد، پایگاه انسانی خود را درک کند و از عروج و تکامل نوع انسان سخن بگوید. هدف نهایی عدالت اقتصادی این است که هر شخص آزاد باشد تا بهطور خلاقانه، در کارهای نامحدود و بیشمار فراتر از اقتصاد و مربوط به ذهن و روح درگیر شود. در دوران رفاه اقتصادی و رفع همه نیازها، آدمی از این بردگی و اسارت هستیسوز رهایی مییابد، از بند مشکلات آن آزاد میگردد، و به مسائل متعالی و برتر و تکامل و رشد و صعود میاندیشد و در آن راستا گام برمیدارد.
احادیث بسیاری دربارة رفاه اقتصادی دوران ظهور وجود دارد و این مسئله شاید از مسائلی باشد که بیشترین تأکید بر آن شده است. امام على(ع) میفرماید:
واعلموا انکم ان اتبعتم طالعالمشرق سلک بکم منهاجالرسول ... و کفیتم مؤونةالطلب والتعسف، و نبذتمالثقل الفادح عنالاعناق... .
بدانید اگر شما از قیامگر مشرق (امام مهدى ((ع))) پیروى کنید، شما را به آیین پیامبر درآورد... تا از رنج طلب و ظلم (در راه دستیابى به امور زندگى) آسوده شوید و بار سنگین (زندگى) را از شانههایتان بر زمین نهید... .
رفاه تا این پایه و تأمین سطح زندگى تا این سطح، آرمانى است الهى که به دست مبشر راستین عدالت، انصاف، سعادت و آسایش، امام مهدى(ع) تحقق مىیابد. پیامبر اکرم(ص) نیز میفرماید:
یکون فى امتىالمهدى... یتنعم امتى فى زمانه نعیماً لم یتنعموا مثله قط البر والفاجر، یرسلالسماء علیهم مدرارا ولا تدخر الارض شیئا من نباتها.
در امت من، مهدى قیام کند... و در زمان او، مردم به نعمتهایى دست مىیابند که در هیچ زمانى دست نیافته باشند. (همه) نیکوکاران و بدکاران. آسمان بر آنان ببارد و زمین چیزى از روییدنیهاى خود را پنهان ندارد.